„W kotrej rěči scyła mysliš?“, hłupe prašenje, so najprjedy posměwknych. Ale za wotmołwu pytawši pytnych: we wjacorych. To mi docyła wědome njebě. We wosobinskich naležnosćach najbóle serbsce, we fachowych druhdy němsce a wotwisujo wot situacije tež hižo nižozemsce abo pólsce abo jendźelsce.

Bogna Korjeńkowa, moderatorka “Wuhladka” a nawodnica MDR-studija w Budyšinje, je pósłanča za language diversity.

Přewšo dźakowna sym swojimaj staršimaj, zo staj mje serbsce kubłałoj a mi z tym wrota k słowjanskim rěčam wotewriłoj. Kelko zadźiwanych němskich přećelow, jako so w słowjanskim wukraju z ludźimi dorozumich, jich pozdatne syčawki słowam a woznamam přirjadowach. Kelko rozradowanych domoródnych smědźach zeznać, kiž ze mnu – pozdatnej Němskej – ćim přećelnišo wobchadźachu.

Z tym zo smědźach dwurěčnje wotrosć, serbsce a němsce, zo w dowolu hižo jako dźěćo druhdy 3. rěč nałožowach, so mi cuze rěče ćim spěšnišo zbližichu. Wo kelko chudše by moje žiwjenje było – priwatne a samo  powołansce – njebych-li mjez słowjanskimi a germaniskimi rěčemi žonglěrować móhła.

Njech je to pólski cłownik, kiž mi žurnalistce z Němskeje informacije přeradźi, dokelž tak „ładnie“ pólsce rěčach; njech je to korčmar w Praze, kiž rundu za swojich „lužickich přateli“ wuda; njech su to zadźiwani burja w Belgiskej, kiž mojich znajomosćow nižozemčiny dla nimale płaćiznu kruwow zabychu.

Haj – globalizacija a wjacerěčnosć słušatej hromadźe. Z jednorěčnosću hrozy strach jednostronskosće a z tym tež strach wumjezowanja. Přetož wobknježiwši abo znajmjeńša zrozumiwši druhu, třeću abo štwórtu rěč, njewotkryja so ći jenož mysle ludźi ale tež dźěl jich žiwjenja, jich wobswěta.

Při wšej globalizaciji pak nabyła to wosebite, swójska identita, dźeń a wjace woznama. Mjeńšinowe rěče skićeja bohaty kulturny skład, žórło pochada a z tym njeparujomnu domiznu a druhdy tež schow.

Ze swojej maćeršćinu wobsedźu njesměrne bohatstwo a tute mam za swojich potomnikow zdźeržeć, množić, w tutym padźe: wuwiwać. Ze swojim dźěłom jako žurnalistka a wjednica Serbskeho rozhłosa spytam narokej tež powołansce wotpowědować.

Najrjeńša kritika po premjernym wusyłanju serbskeho telewizijineho magacina WUHLADKO bě: “Njeběch sebi myslił, zo móžeš wo tym wšěm tež w serbskej rěči takle rozprawjeć. A nic jenož wo drastach a nałožkach.“ W běhu lětdźesatka wšak naša serbska redakcija  dopokaza: wo wšěm móžemy w swojej maćeršćinje so rozestajeć. Nic jenož naše tradicije su bohate, ale naša serbšćina scyła a z tym swět, kotryž sej z rěču wotkryjemy. A tuž su za mnje serbske swjedźenje a narodna drasta runje tak wažne kaž wotkrywanje nowych medijow w serbskej rěči.

Česću sej tych, kiž swoje zamóžnosće za to nałožuja, zo by so mjeńšinowa rěč tež w socialnej syći jewiła, zo stworja wotpowědne techniske wuměnjenja. Woni drje dóstanu hišće přemało kedźbnosće a pomocy. Tule widźu dalše polo swojeho skutkowanja.

Bjeze wjacerěčnosće so čłowjek dźensniši dźeń tak swobodnje hibać njemóže, njemóže woptawać kulturnu wšelakorosć Europy. A mjeńšinowe rěče su smjetana na rěčnym tykancu. Tuž bjermy sej wotpowědnu porciju: čim wjetšu, ćim lěpje.

A njebojće so wjacerěčnosće, skerje jednorěčnosće. Ale ta je, kaž wěmy, wuhojomna.